Muristek
Türk edebiyatı eserleri dünya dillerine çevriliyor. Edebiyatımızın pek çok köşe taşı eseri ve önde gelen yazarlarının kitapları art arda farklı dillerde yayımlanıyor. Türk yayıncılık faaliyetlerinin ve edebiyatımızın yurt dışında tanınması, bilinmesi ve talep edilmesi konusundaki çabalar her geçen gün önem kazanıyor. Özellikle yerli yayıncılar ve telif ajanslarının uluslararası kitap fuarlarında sergiledikleri çalışmalarla birlikte yazarlar ve çevirmenlerin, bulundukları ülkelerdeki yayıncıları Türk edebiyatı yayınlama konusundaki ikna çabaları da Türk edebiyatına olan ilginin artmasına sebep oluyor. Günümüz yazarları da dâhil olmak üzere çağdaş ve klasik eser ve isimler, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın başlattığı, kültür, sanat ve edebiyat alanındaki klasik ve çağdaş eserlerin yabancı yayınevlerince Türkçe dışındaki dillere çevrilmesi, yayımlanması ve tanıtılması esasına dayalı bir çeviri ve yayım destek programı olarak TEDA destek programıyla, yabancı dillerde okuyuculara kazandırılıyor. Bu kapsamda yayınevlerine şarta bağlı maddi destekte bulunan bakanlık, Türk kültür, sanat ve edebiyatının dışa açılmasının yayıncılar vasıtasıyla yerinde gerçekleştirilmesini amaçlıyor.
Geçtiğimiz günlerde de gerçekleşen 39. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı’nın ilk dört günü, bu çeviri ve telif eserlerin alışverişine ev sahipliği yaptı. Fuar kapsamında, dört gün boyunca uluslararası salon olarak açık olan ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca yürütülen ve kısa adı “TEDA” olan “Kültür ve Turizm Bakanlığı Türk Kültür, Sanat ve Edebiyat Eserlerinin Dışa Açılımını Destekleme Projesi” kapsamında yerli ve yabancı yayınevleri arasında ikili iş görüşmeler yapıldı. Edebiyat dünyamızda uluslararası buluşma imkanı oluşturan fuarda, ayrıca Yunanistan, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Hırvatistan ve Kosova’nın da içerisinde bulunduğu odak pazar ülkelerinden yetkililer ile İtalya, Brezilya, Hindistan, İran, Güney Kore’den gelen misafir yayınevleri katılımcılarla birebir görüşmeler gerçekleştirdi, telif alışverişinde bulundu. Bunun yanı sıra Almanya, İran, BAE ve Romanya’dan yayınevleri de fuarın uluslararası salonunda yerlerini aldı. Biz de Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca yürütülen ve kısa adı “TEDA” olan “Kültür ve Turizm Bakanlığı Türk Kültür, Sanat ve Edebiyat Eserlerinin Dışa Açılımını Destekleme Projesi” standına uğrayıp fuar alanında neler yaptığını konuştuk.
TÜRK YAZARLARIN ESERLERİ 60 FARKLI DİLE ÇEVRİLDİKütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdür Yardımcısı Taner Beyoğlu, bu sene İstanbul Kitap Fuarı’nın uluslararası bölümünde odak pazarlarının Balkanlar olduğunu dile getiriyor. Beyoğlu, “Buradaki stant kurgumuza 7 farklı ülkeden 8 yayıncı getirdik. Diğer stantlarımızda da 9 ülkeden 9 farklı yayıncımız var. Temel amacımız, yurt dışından getirdiğimiz yayıncıları ülkemizde birebir görüşmeler yapıp hem kültürlerimiz arasındaki aktarıma daha fazla katkıda bulunmalarını sağlamak hem de bizim telif ihracatımızı artmasına katkıda bulunmak. Ülkemizin en önemli kültür projelerinden biri olan dışa açılımla ilgili olarak TEDA’yla dünyada 700’ün üzerinde yayıncıyla yıllardır süren iş birliklerimiz ve partnerliklerimiz var. Onları yeni ve güçlü yayıncılarla, ülkelerindeki edebiyat eserlerini çevirip kendi dillerinde yayınlamak konusunda olan büyük yayınevlerini tespit etmeye çalışıyoruz ve Türkiye’ye getirmeye çalışıyoruz. Hem fuarı görmelerini sağlıyoruz hem de ülkemizdeki yayıncılık sektörünü, canlılığını ve gücünü görmelerini sağlıyoruz” diyor.
Bugün TEDA projesi sayesinde bakanlık verilerine baktığımızda, TEDA programı çerçevesinde, projenin başladığı süreçten bugüne kadar geçen 17 yılda 2 bin 950 eserin dünyaya açılması sağlanmış. Bakanlık, proje kapsamında 87 ülkeden başvuran 750 yayınevinden 3 bin 495 farklı eseri 60 farklı dilde çeviri ve baskısı için destek vermiş. Baskı öncesi destek sağlanan bu eserlerden 18 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla 2 bin 862 adedi yayınlanarak dünyanın dört bir köşesinde okurlarla buluşmuş. Böylelikle Türkçenin yazı dili birikimi de dünyaya tanıtılmış oluyor.
TELİF FİYATLARI YAZARA VE İÇERİĞE GÖRE DEĞİŞİYORYayınevinin, yazarın, içeriğin niteliğine ve çevirisi yapılacak ülkede yazarın tercih edilebilirliğine göre de yapılan telif sözleşmeleri kapsamında geniş yelpazede telif fiyatı değişkenlik gösteriyor. Zaman zaman belli bir ön ödemeyle çalışıp, o ülkede yapılacak baskı sayısına göre, tekrar telif bedelinin ödenmesi şeklinde yürütülen telif anlaşmaları, daha sonraki baskılarda göz önünde bulundurulmaksızın tek seferde telif hakkının belli bedelle devri şeklinde ilerliyor. Tamamen iki kuruluşun kendi aralarında yaptığı ticari sözleşmeye bağlı. Daha sonra ise bakanlık, yayımlanan eserler için belli dönemlerde yayınevlerinden, satış rakamlarını tespit etmek için, geri dönüş formları istiyor.
Arap ve balkan ülkeleri tarihi romanlar okuyorTEDA’ya yapılan başvurularda en çok çeviri desteği alan yazar ise Ahmet Hamdi Tanpınar olmuş. Tanpınar’ın, “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” ile en çok bilinen diğer eseri “Huzur” adlı romanı Amerika’da en çok çevirisi yapılan kitaplar arasında. Orhan Pamuk, özellikle Nobel ödülünü aldıktan sonra çok fazla çevrilen yazarlar arasında. Son zamanlarda ise özellikle dizilere konu olan Ertuğrul, Kanuni Sultan Süleyman gibi tarihi karakterlerin hayatını ele alan kitaplar yurt dışında tercih ediliyor ve bu ülkeler arasında Arap ve Balkan ülkeleri ilk sırada. Bizim de Balkanlar’ın standında gördüğümüz Türk yazarlarımız ve eserleri şu şekilde; Orhan Pamuk’un “Kafamda Bir Tuhaflık” isimli romanı Slovakya’da, Halid Ziya Uşaklıgil’in “İzmir Hikayeleri” Bosna Hersek’te, İlber Ortaylı’nın “Ottoman Studies” isimli kitabı Arnavutluk’ta, Sevinç Çokum’un “Lacivert Taşı” ise Macaristan’da çevirisi yapılan kitaplar arasında. Ahmet Ümit’in “Elveda Güzel Vatanım” kitabı İngiltere’de, Sabahattin Ali’nin “Kürk Mantolu Madonna”sı İspanya’da, Orhan Pamuk’un “Kırmızı Saçlı Kadın” romanı İspanya’da ve Hollanda’da, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Huzur” romanı “Etiyopya”da, Leyla Erbil’in “Tuhaf Bir Kadın Kitabı” Fransa’da, Refik Halid Karay’ın, “Memleket Hikayeler”i Almanya’da, Yusuf Atılgan’ın “Anayurt Oteli” Hollanda’da, Gülseren Budayıcıoğlu’nun “Kral Kaybederse” romanı Lübnan’da, Ahmet Mithat Efendi’nin “Felatun Bey ile Rakım Efendi” Norveç’te çevirisi yapılan kitaplardan.
EN ÇOK TERCİH EDİLEN TÜR ÇOCUK KİTAPLARIBunların yanı sıra ise, çocuk edebiyatı son 4-5 yıldır en fazla rağbet gören türler arasında. Bu kadar çok rağbet görülmesinde çocuk yazarların çok büyük bir etkisi olduğu aşikar. Ama çocuk kitaplarını tercih eden ülkeler, çocuk kitaplarında sadece yazara bakmıyor. Kitaptaki çizgiye, illüstrasyona, kağıdın kalitesine, metin ve kurmaca gibi bir bütün olarak niteliklere bakıyor.
Şehri kitap kokusu sardı
Kitap şöleni coşkuyla başladı