Muristek
Cumhuriyet’in 100. yılı yaklaşırken, Cumhuriyet ve Mustafa Kemal Atatürk’e dair fotoğraf, efemera, belge ve çeşitli eşyalar sıklıkla müzayedeye çıkmaya başladı. Şimdiye kadar kişilerin özel koleksiyonunda bulunan ve birçoğu arşivlerde görülemeyecek olan bu belge ve eşyaların Cumhuriyet ve Atatürk’e dair tarih bilgimize önemli katkılar sunacağına kuşku yok. Müzayedede satışa sunulan bu belge ve eserlerin aynı zamanda bir tanıtım olduğunu unutmamak gerekiyor. 27 Kasım’da İstanbul’da Arthill Müzecilik tarafından gerçekleştirilecek Müzelik Eserler Müzayedesi’nde de Atatürk’ün ıslak imzalı bir konuşma metni ve fotoğrafı ile çek defteri de satışa sunulacak.
ESERLERİN GEÇMİŞİAtatürk’ün kız kardeşi Makbule Atadan (1885-1956) kendi koleksiyonunda bulunan Atatürk tarafından el yazısıyla yazılmış beyanname metni, çek defteri ve fotoğrafı 1947’de Albay Halil Nuri Yurdakul ve eşi Fehime Yurdakul’a hediye etmişti. 3 Temmuz 1947 tarihli ve noter tasdikli belgede Makbule Hanım, Albay Halil Paşa ve ailesinin kendisine gösterdikleri alaka ve hizmetten ötürü söz konusu eşyaları hediye ettiğini ifade etmektedir. Makbule Hanım’ı birkaç kez memleketi Niğde’ye davet ederek evinde misafir eden Albay Halil Nuri Yurdakul (1898-1970) Millî Mücadele’de cephede savaşmış, Atatürk’ün sağlığında Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alay Komutanlığı yapmış ve 1950-1954 yılları arasında Niğde Milletvekilinde bulunmuştur.
Arthill Müzecilik’in düzenlediği müzayededeki eserler arasında öne çıkan Atatürk’ün Başkomutan sıfatıyla kaleme aldığı konuşması “Ordu’ya Beyanname” başlığını taşıyor. 4 sayfadan oluşan ve kurşun kalemle yazılmış konuşma metninin sonunda Başkumandan Mustafa Kemal’in imzası bulunuyor. Sakarya Meydan Muharebesi’nin ardından 19 Eylül 1921’de Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’ya TBMM tarafından Mareşal rütbesi ile Gazi unvanı verilmiştir. Bu karar üzerine Türk ordusuna duyduğu takdir, minnet ve şükranlarını ülkenin her tarafından duyulacak kadar yüksek bir sesle söyleme lüzumu gören Atatürk, 20 Eylül 1921’de orduya verdiği bu beyannamede, Sakarya’da gösterdikleri kahramanlıklardan ötürü komutanlara, subaylara ve erlere ayrı ayrı teşekkür ederek “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kendisi hakkında yeni bir rütbe ve unvan ile beliren iltifat ve teveccühün doğrudan doğruya orduya dayandığını; milletin verdiği bu rütbe ile yükselen ordunun en şerefli, en ulu bir savaş ile seçkin olan yine Türk ordusu olduğunu; ordunun kahramanlıklarıyla gösterdiği nihayetsiz fedakârlıklar pahasına kazanılan bu büyük zaferin millet tarafından takdirini gösteren bu rütbe ve unvanı ancak orduya bağlayarak bütün askerlik yaşamının en büyük iftihar kaynağı olarak taşıyacağını” vurgulamıştır.
KOMÜNİST FIRKASI İÇİN YAZILAN ÇEKKoleksiyon değeri taşıyan ve müzayedede yer alan Atatürk’e ait bir diğer eser ise kendisinin 1920-1921 yılları arasında kullandığı çek defteri. Osmanlı Bankası tarafından verilen çek defterinde çeşitli isimlere Atatürk’ün ıslak imzasıyla yazılmış çek yaprakları bulunuyor. Çek defterinin üzerinde ise “Exellence Moustafa Kemal Pacha, President du Grand Consill National de Turquie” ibaresi kayıtlı. Çek defterinde Atatürk’ün Komünist Fırkası Merkez-i Umumisi için genel sekreter Hakkı Behiç (Bayiç) Bey’e yazdığı iki çek önem taşıyor.
Türkiye Komünist Fırkası, Millî Mücadele devam ederken Ankara Hükûmeti ile Sovyet Hükûmeti arasındaki yakınlaşmanın etkisiyle 18 Ekim 1920’de Atatürk’ün isteğiyle kurulmuştur. Böylelikle ülkede artan Bolşevik sempatisi ve çeşitli sosyalizm eğilimler bu parti içerisinde denetim altına alınmak istenmiştir. Müzayedede Atatürk’ten kız kardeşi Makbule Hanım’a imzalı ve ithaflı iki fotoğraf da satışa sunuldu. Fotoğraflarda Atatürk’ün el yazısıyla “kardeşim Makbule’ye 29 Haziran 1921 Ankara” ibaresi görülüyor.
Osmanlı padişahlarının özel eşyaları da satıştaAtatürk’e dair eserlerin yanı sıra Sultan Abdülmecid, Sultan Abdülaziz ve Sultan II. Abdülhamid tuğralı gümüş takımları, kahve puşidesi, fincan zarfları, kristal kadeh ve kandiller, Müşir Gazi Ahmet Muhtar Paşa’ya ait altın kakma tabanca, Hidiv Abbas Hilmi Paşa için yapılmış çift kandil, hattat Mustafa Rakım Efendi, Hafız Osman ve Hasan Rıza’nın hat levhaları, 16. ve 17. yüzyıllardan İznik işi seramiklerle yağlı boya tabloların olduğu yüze yakın eser online olarak yapılacak müzayedede koleksiyonerleri bekliyor.