Muristek
Van'ın Erciş ilçesinde havaların ısınmasıyla canlanan sulak alanlarda, nesli tükenmekte olan telli turnalar görüntülendi.
Kayıt altına alındı
Nesli tükenmekte olan kuşlar arasında olan telli turnalar, Nisan ayında geldikleri Türkiye'den Ağustos ayında ayrılıyor. Gri renginin yanı sıra yüzünde ve karnına uzanan boyun tüyleri siyah olan telli turnalar, gözünün gerisinden arkaya uzanan beyaz süs tüylerinden adını alıyor. Çelebibağı bölgesinden Van Gölü'ne akan Zilan Çayı çevresinde konaklayan telli turnalar, Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü ekipleri tarafından kayıt altına alındı. Bölgede kuşların konakladığını öğrenen fotoğraf tutkunları da onları görüntüleyebilmek için çayın bulunduğu alana geldi.
Çobanlar sahip çıkılıyor
Teli turnaların bölgeye geldiğini öğrenen doğa fotoğrafçısı Ali İhsan Öztürk, “Erciş Çelebibağı sulak alanına geldik. Nesli tükenmekte olan telli turnaları görüntülemek için buradayız. Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Van Şube Müdürlüğü ekipleri de sürekli gözleri bu kuşların üzerinde. Bir yandan ekipler, bir yandan da çobanlar bu tür kuşlara sahip çıkıyor. İnşallah bundan sonra bu kuşlar burada ürerler” dedi.
Bölgede çobanlık yapan Mahsun Yalçın, “İlk defa burada telli turnaları gördük. 2 kuş idi şu an biri yok. Muhtemelen yumurtasının üzerinde yatıyor. Biz elimizden geldiği kadar onları rahatsız etmeden burada yaşamalarını sağlayacağız” dedi.
Telli Turnanın özellikleri
Turna; genelde bataklık, göl, ovalık, deniz gibi kıyı kenarlarında yaşayan kuş türlerindendir. Görüş itibariyle leyleği anımsatır, uzun bacakları ve boyunu sayesinde göçmen kuşlar sınıfında bulunurlar. Leylek ile turna arasında ki farklardan bir tanesi de gagaları olmaktadır. Turnaların gagaları daha küçük, leyleklerin ise biraz daha büyüktür.
Tohum, fare, böcek gibi besinlerle beslenirler. Yaklaşık olarak 25-30 yıl kadar yaşayabilmektedirler. 16 tane türü vardır ve en bilindikleri şu şekilde sıralanabilinir;
Taçlı Turna
Turna
Telli Turna
Mavi Turna
Sibirya beyaz Turnası
Mançurya ve Japon Turnası
Cennet turnası
Avusturya turnası gibi
Turnaların diğer bir ilginç özellikleri ise, çiftleşme yapacakları zamanlar da birbirlerini etkilemek için çeşitli ilginç hareketler de bulunurlar. İki adet yumurta yumurtlarlar. Eşler kuluçka zamanların da sırasıyla kuluçkaya yatarak bir birlerine yardımcı olurlar. Çoğunlukla sürü halinde uçarlar. Genelde göç ederlerken’’ V’’şeklinde bir görüntü yansıtırlar. Yansıttıkları bu görüntü, pek çok ressamın kolleksiyonun da yer almıştır.
Anadolu'nun bazı mecralarında, turnalar için çok yaygın bir inanış bulunmaktadır. Saflığın, bereketin, mutluluğun, refahın müjdeleyicisi olarak sayıldı gibi temizliğin, vefanın, sadakatin, saflığın, sabrın, özgürlüğün ve de onurun simgesi olarak görülmektedir. Bu sebepten ötürü insanlar genelde turna kuşlarına ilişmezler ve yuvalarına ellemezler. Ayrıca da turnaların kanları dökülüp, öğüne yemek olarak kabul edilmez. Anadolu da turna avına çıkan kişilerin başlarından belanın eksik olmadığına, felaketler avcıların peşlerini bırakmayacağına inanılır. Her kimin tarlasına veya evinin bahçesine turna konarsa o evde bereket eksik olmaz ve kıtlık uğramaz.
Turnalar, o estetik görünüşleri ve endamları ile baş tacı edilen kuşlar arasında ilk sırada yer alırlar. Bu özellikleri ile Amerikan yerlilerinin totemlerinde, Rus şarkılarının hemen, hemen her kıtalarında, yerli dans kültürün de ve yunan mitlerinde karşımıza sık, sık çıkarlar.
Ayriten Turnalar, Bektaşilik ve Alevilik kültürün de önemli yere sahiptir. Alevilikte güvercin ve turnaların kutsal olduğuna inanılır. Bu kuşlar, Alevilerin simgesi olan özel folklor danslarında uyguladıkları figürler arasında önemli bir yer alır. Özellikle de Hz. Ali’yi temsil ettiğine inanılır ve turnaların normal bir kuş olmadığı yeğlenir.
Çin kültüründe turnalar; belirtilen bir hikâyeye göre yaralı bir turnayı iyi eden genç adamın evine alımlı ve güzel bir bayan gelir. Bu adam ile kadın yaşamlarını mutluluk ve bolluk içerisinde sürdürürler. Kadın adamın maddi durumunu güçlendirmesi için ona elişlerinden sanatlar işler. Durum bu haldeyken adam gücüne, güç katar ve zengin olur.
Kadın çok çalışmasından dolayı, zaman geçtikçe zayıflamaya ve halden düşmeye başlar. Kadını gizlilik içerisinde uzaktan seyreden adam onun bir turna olduğunun ve elişi yaparken kullandığı muhteşem tüyleri kanatlarından aldığına şahit olur. Kadın, adamın onu seyrettiğini fark edince turna olur ve gökyüzünde süzülür. Bu nedenden dolayı Çinliler için Turna kuşu vefayı ve iyiliği sembolize etmektedir.