Muristek
SERVET YILDIRIM - Etki yatırımı nedir, biliyor musunuz? Ben de duyardım ama tam olarak ne olduğunu bilmiyordum, ta ki geçen hafta katıldığım bir panelde konuşmacıları dinleyinceye kadar. Gördüm ki, dünyada yatırım anlayışı değişmeye başlamış. Klasik yatırım anlayışını terk eden birçok şirket etki yatırımı modeline yönelmiş. Etki yatırımı dev bir pazar haline gelmeye başlamış.
Bu konular geçen hafta Ege Ekonomi Geliştirme Vakfı (EGEV) ve Özgencil tarafından İzmir’de düzenlenen Ege Ekonomik Forumu’nda tartışıldı. EGEV Başkanı Mehmet Ali Susam’ın büyük çabalarıyla altı yıldır düzenlenen forumda bu yıl teknoloji, insan, yeşil ekonomi ve küresel dünyadaki gelişmeler ele alındı.
Forumdaki “Daha iyi bir dünya için: Etki yatırımları” başlıklı panele SKD Türkiye Genel Sekreteri Konca Çalkıvik, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Dr. Huriye Göncüoğlu Bodur, BASİFED Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Kasalı, EYDK Genel Sekreteri Onur İlhan ve Pınar Enstitüsü Direktörü Ümit Savcıgil katıldı. Panelin moderatörlüğünü ise ben üstlendim.
Tek amaç kar değil
Panelde neler mi öğrendim? Hemen paylaşayım:
Geleneksel olarak yatırım denilince akla hemen yatırımın finansal karşılığı, geri dönüşü ya da yatırılan sermayenin dönüşü gelir. Yatırım planlanırken bu kriterler dikkate alınırdı. Çevre ve sosyal yatırımlar ise daha çok birer kurumsal sosyal sorumluluk projesi muamelesi görür ve bunların finansmanı bir tür bağış ya da hibe olarak algılanırdı. Ama yeni yatırım anlayışında yanı etki yatırımlarından bakış ve kriterler değişmiş. Etki yatırımını planlarken karlılık hesaplarının yanı sıra o yatırımın sağlayacağı sosyal ve çevresel faydalar da rakamlandırılarak yatırım bütçesine dahil ediliyor. Yani etki yatırımı finansal kaynakları sadece kâr amaçlı olarak değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal değer yaratma amacıyla da kullanan yatırımlara deniliyor.
Sürdürülebilir kalkınma
Bu yatırımlar, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın düzeltmeyi hedeflediği sosyal sorunların azaltılmasına yönelik projelere gerekli fonlamayı yapıyorlar. Yani yoksulluğu ortadan kaldırmayı, gezegeni korumayı ve insanların barış ve refah içinde yaşamasını sağlamayı da hedefliyorlar. Ama aynı zamanda finansal karlılığı da gözetiyorlar.
Birleşmiş Milletler üyesi 193 ülkenin altına imza attığı bu 17 amaç aşırı yoksulluğu sona erdirmek; eşitsizlik ve adaletsizlik ile mücadele; iklim değişikliğini düzeltmek üzere 2030 sonuna kadar ulaşılması için 2016 yılı Ocak ayında yürürlüğe girmişti. Birçok şirket bugün bu amaçları kendilerine ilke edindiler. Bunlar sürdürülebilir kalkınma için küresel amaçlardır. Özellikle küresel olma iddiası taşıyan şirketler için yol haritası olmalıdır. Etki yatırımları ise bu amaçlara hizmet eden önemli bir araçtır.
Her alanda var...
Etki yatırımlarını çok çeşitli alanlarda görebiliriz. Sürdürülebilir tarım, yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, mikro-kredi, erişilebilir sağlık ve eğitim hizmetlerinde etki yatırımları yapılıyor.
2018 yılında yapılan bir araştırmaya göre etki yatırımların yüzde19’u finansal hizmetlere, yüzde 14’ü enerji sektörüne, 9’u mikro-finansa, yüzde 8’i konuta, yüzde 6’sı yiyecek ve tarıma, yüzde 5’i altyapıya ve yine yüzde 5’i sağlık sektörüne yönelmiş.
Bu alanlardaki yatırımları ile yatırımcılar, pozitif etki oluşturmuşlar. Bu etkiyi yaratırken aynı zamanda yarattıkları finansal, çevresel ve sosyal etki ile ayrıca hem şirketlerin imajlarını olumlu etkilemişler hem de finansal performanslarına katkıda bulunmuşlar.
Etki yatırımını şirketler artık yaşamlarının bir parçası haline getirseler iyi olur. Çünkü dünyada büyük fonların da ilgisini çekmeye başlayan etki yatırımları trilyonlarca dolarlık bir pazar haline geliyor.