Muristek
Limon hasadı eylülde başladığı için Mersin’deki soğuk hava depoları ile Ürgüp’teki yer altı depolarında yatan, dinlenen limonlar piyasaya sürülmeye başlanıyor.
Çok değil daha 4-5 ay önce, “para etmiyor” diye limon ağaçları sökülürken, bugün pazarda limonun kilosu 20 lirayı aştı. Maalesef bu tablo bizim büyük çaresizliğimiz! Sadece limonda da yaşanmıyor bu durum. Birçok tarım ürününde ciddi fiyat dengesizliğiyle karşı karşıya kalıyoruz. Çiftçinin 2-3 liraya zar zor sattığı domatesi, pazardan 15-20 liraya alıyor; mevsiminde ve yerel tüketmediğimiz için üreticiden çok aracıya, halciye, tüccara kazandırıyoruz.
Limonda da durum farksız değil. Limonun hasat dönemi eylülde başladığı için şu an limon hasadı yok. Dolayısıyla pazara gelen limonlar, “yatak” ve “dinlenme” olarak adlandırılan limonlar. Dinlenme limonlar da Mersin’deki soğuk hava depoları ile Nevşehir Ürgüp’teki yer altı depolarından geliyor. Kış sezonunda TIR’larla depolara gönderilen limonlar, 5-6 ay boyunca 8-10 derece sıcaklığındaki tünellerde “yattıktan” sonra, talep ve fiyat olgunlaştıkça piyasaya sürülmeye başlanıyor. Yeni hasat dönemine kadar da bu süreç böyle devam ediyor.
Ürgüp limonu piyasada
Şu an Ürgüp’te limonun depodan çıkış fiyatı 12 liraya dayanmış. Ve depolardaki limonun yüzde 40’ı da henüz satışa sunulmamış. Yani limon yok değil, var. Ama Meyer limonunun hasat sezonu olan eylül ayına kadar, fiyatın daha da artması olası. Kavak beldesindeki Doğan Narenciye’nin sahibi Hamit Doğan, depodan 12 liraya çıkan limonun, nakliye ve işçilik ücretiyle birlikte büyükşehirlerdeki hallere 15-20 lira arası bir fiyatla ulaştığına dikkati çekiyor. Depodan satışları da üreticilerin fiyat beklentisi ile limonların durumu belirliyormuş. Sandıktaki limonlarda çürüme başlarsa, üreticilere bilgi verilip limonların daha fazla fire vermeden pazara ulaştırılması sağlanıyormuş. Doğan, rutubet görmemiş lamas cinsi limonun yer altındaki doğal depolarda 1 yıl bile bozulmadan kalabildiğini söylüyor. Depodan çıktığında da 10 gün boyunca rafta çürük yapmadan kalabiliyormuş limonlar. Limonların Ürgüp’e geliş maliyeti ise bu yıl 4 lirayı bulmuş. Önümüzdeki yıl çiftçinin girdi maliyetleri nedeniyle depoya giriş fiyatının 8 lirayı aşacağını söylüyor Doğan, bu yılki ilkbahar soğukları nedeniyle ürün rekoltesindeki düşüşün de fiyatlara yansıdığını belirtiyor.
Mersin’deki durum
Limonun başkenti olarak bilinen Mersin Erdemli’nin Ziraat Odası Başkanı Rasim Şahin de, limonun kilosunun çiftçiye artık 5 liraya mal olduğunu anlatıyor: “Mazot ve gübredeki artışa baktığımız zaman kilosunu 10 liradan satmak bile üreticiyi kurtarmaz. Bu sene zaten limon üretenler için çok zor bir yıl oldu. Önce ihracat yasağı sonra da don olayları limoncuyu kötü etkiledi. Hasat döneminde kilo fiyatı 1-2 liralara düşünce birçok çiftçi zarar ettiği için ağaçlarını kesti. Ben de 5 dekar alandaki limonlarımı kestim. Bu fiyatla yapmayacağım. Şimdiki fiyatla çiftçi ancak para kazanıp masrafını çıkarabilir. O yüzden yapılan şey stokçuluk değil, mevcut fiyat olması gereken rakam.”
En yaygın olan Meyer
Bir de tablonun tüketici boyutu var. Sonuçta limon her dönem sofralarda ihtiyaç duyulan bir ürün. Ve her cins limon depolanmaya elverişli de değil. Mesela en yaygın olan Meyer, soğuk hava deposunda bile 15 gün sonra çürümeye başlıyormuş.
Depolanabilenler lamas, kütdiken ve Molla Mehmet çeşitleri. Onların da 8-10 derece sıcaklıkta muhafaza edilmesi gerekiyor. Evlerde bu şartı sağlayamayacağımıza göre, yatak limonuna mecburuz. Ya da ucuz olduğu dönemde limonu biraz fazla alıp, suyunu sıktıktan sonra buzlukta donduracağız. Zira limonun kendisinin dondurucuda saklanması ideal bir yöntem olarak önerilmiyor.