Muristek
Borsa İstanbul’da işlem gören 504 şirketin piyasa değeri 4 trilyon 14 milyar lira olurken dolar bazında 216 milyara denk geliyor. Endeks etkilemede holdinglerin ağırlığı arttı. THY ise endekse etki derecesinde ilk sıraya yerleşti.
Borsa İstanbul, TL bazında son 20 yılın en yüksek artışlarından birini yaşıyor. Yılbaşından bu yana endeks yüzde 95 yükseldi. Bu oranda çıkış en son 2008 yılı krizi sonrasında gözlenmişti. Endeksin TL bazında artışı enflasyonun üzerinde gerçekleşti. Dolar bazında da yüzde 40 oranında çıkış oluştu.
Peki endeks hangi hisselerle yükseldi? Borsa 100 Endeksi’nin kapsamında yer alan hisseler yılbaşından bu yana dört defa değişti. Endeks kriterini sağlayan hisseler 1 Ocak, 4 Nisan, 7 Temmuz ve 1 Ekim tarihlerinde farklılaştı. Ancak endekste ağırlığı yüksek ana hisselerde değişim olmadı.
Türk Hava Yolları’nın yıla başlarken endeks üzerindeki ağırlığı yüzde 2.95 seviyesinde bulunuyordu. Nisan ile başlayan dönemde yüzde 3.96’ya yükseldi. Temmuz ile başlayan dönemde yüzde 5.65’e çıkarken ekim ile başlayan dönemde oran yüzde 6.93’e yükseldi. Türk Hava Yolları her geçen gün endeks üzerindeki ağırlığını artırıyor. Bu durum hissedeki iniş ve çıkışlardan endeksin daha fazla etkilenmesine neden oluyor. THY, endeksi en fazla etkileyen hisse durumuna gelirken düşüşü ve yükselişiyle endeksin hareketini de önemli ölçüde etkiler durumda.
SASA’nın ilk 10’a girişi
SASA’nın BIST 100 Endeksi’ndeki ağırlığı ocak ayında yüzde 2.27 seviyesindeydi. Nisan ile başlayan döneme gelindiğinde yüzde 2.09 oldu. Temmuz ayında endeksteki ağırlığı yüzde 2.80 oranına yükseldi. SASA ekim ile başlayan son dönemde ise endeksi en fazla etkileyen hisseler içerisinde 7. sıraya çıktı. Ağırlığı ile Koç Holding ve Sabancı Holding’i geride bıraktı. Hissenin endeks kapsamında ağırlığının artması piyasa oyuncularının da dikkatini çekti. 6 Ekim’de en yüksek açığa satışların gerçekleştiği hisse oldu. Hissede volatilitenin yüksek olması Borsa İstanbul’un tedbir kapsamına almasına yol açtı. SASA hisselerinde yatırımcı mağduriyetini önlemek için Borsa İstanbul 17 Ekim 2022 seans başından 16 Kasım 2022 seans sonuna kadar hissede açığa satış ve kredili işlem yasağı uygulayacak. Bu alınan önlemler, hissede kredili alım ya da açığa satış yaparak yüksek volatilitenin oluşmasını sağlayan hareketleri önlemeye yönelik. Söz konusu tedbirler hissenin işlem hacmini etkileyebilir. Ancak karar yatırımcılar için biraz daha sakin bir seyrin oluşmasını sağlayacaktır.
Borsa İstanbul tedbirleri
Borsa İstanbul’un yatırımcıyı korumak amaçlı hisse senetlerindeki volatiliteyi yakından takip ediyor. Her hissenin kendi ahengine göre dalgalanma marjları farklı olabilmekte. Normalin dışına taşan dalgalanmalarda ise tedbirler devreye alınarak olası yatırımcı mağduriyetleri minimize edilmeye çalışılmakta. Borsa İstanbul’un belirlediği parametrelere göre hissede yüksek bir dalgalanma söz konusu ise kademeli tedbirler devreye alınmakta. Devreye alınabilecek tedbirler beş kademeden oluşuyor. Söz konusu tedbirler şunlar: 1) 1 ay süre ile birinci seviye ‘Açığa Satış ve Kredili İşlem Yasağı’ tedbiri. 2) 1 ay süre ile ikinci seviye ‘Brüt Takas’ tedbiri. 3) 1 ay süre ile üçüncü seviye ‘Emir Paketi (Piyasa Emri ve Piyasadan Limite Emir Girişinin Kısıtlanması, Emir İptalinin, Emir Miktar Azaltımı ile Emir Fiyat Kötüleştirmesinin Yasaklanması ve Emir Toplama Bilgi Yayınının Kısıtlanması)’ tedbiri. 4) 1 ay süre ile dördüncü seviye ‘Tek Fiyat Yöntemi ile İşlem Görme’ tedbiri. 5) 1 ay süre ile beşinci seviye ‘Emir İletim Kanallarının Kısıtlanması (İnternet Emir Yasağı)’ tedbiri.
Hisselerdeki son gelişmeler
Ereğli gözde olmaya devam ediyor
Ereğli temmuz ayına kadar endeks üzerinde ağırlığı en yüksek hisse iken ekim ile başlayan dönemde liderliği Türk Hava Yolları’na bıraktı. Şimdi Türk Hava Yolları hissesinden sonra yüzde 5.51 ile endeksi en fazla etkileyen ikinci hisse konumunda bulunuyor.
Şişecam ilk 10’daki yerini korudu
Şişe Cam endekste ağırlığı en yüksek hisseler içerisinde ekim ayı itibari ile 5. sırada yer alıyor. Yıl genelinde endeks üzerindeki ağırlık sıralaması 4 - 5 aralığında seyretti. Hisse endeks üzerinde etkisini korumaya devam ediyor.
Rutinde önemli bir değişim olmaması halinde yıl genelinde bu ağırlığını sürdürmesi beklenmeli.
Holdinglerin sayısı artıyor
Endekste ağırlığı en yüksek hisseler içerisinde holdinglerin sayısı artmaya başladı. Koç Holding’in endeksteki ağırlığı yüzde 3.20 olurken listeye sonradan giren Sabancı Holding’in ağırlığı yüzde 3.18 seviyesinde bulunuyor. Sabancı Holding ilk 10’a temmuz ile başlayan dönemde girdi.
Ford Otosan ilk 1O’da değil
Ford Otosan ocak ile başlayan dönemde listede 9. sırada yer alırken ekim ile başlayan listede ilk 10’a giremedi. Endeksi etkileyen ilk 10 hisse arasından Ford Otosan ve Garanti Bankası çıkarken her iki hissenin yerini SASA ve Sabancı Holding aldı.
Turkcell sıralamada geriledi
Turkcell geçtiğimiz ocak ile başlayan dönemde endeksi etkileyen hisseler sıralamasında ilk dört arasında yer alıyordu. Hisse sonraki dönemlerde kademeli olarak sıralamada gerilere düştü. Ekim ile başlayan dönemde ise sıralamada 10. sıraya indi.
Bankalarda durum nasıl değişti?
Banka hisselerinin endeks üzerindeki ağırlıkları değişti. Garanti Bankası ve Akbank yılbaşında endeks üzerinde ağırlığı en yüksek bankalar oldu. Akbank ilk 10’da yerini son dört endeks değişikliğinde de korudu. Ancak Garanti Bankası’nın yılbaşından bu yana endeks üzerindeki ağırlığı düştü ve ilk 10 hissenin arasına girmedi. Hissenin endeksi etkileme oranı yüzde 1.44’e geriledi.