Muristek
Dünyada ve Türkiye'de sarı çiçekleriyle bilinen sarı kantaron, ılıman ve tropik iklim bölgelerinde kendiliğinden yetişiyor. Beslenme ve Diyet Uzmanı Betül Merd, sarıkantaronbitkisi ve sarıkantaronyağının kullanım alanları hakkında bilgi verdi:
Sarıkantaronnasıl bitkidir?
Latince adı ‘hypericum perforatum’ olan sarıkantaronbitkisi, ‘hyperaceae’ familyasındandır. Dünyadaki ılıman ve tropik iklim bölgelerinde kendiliğinden yetişen sarıkantaron, çok yıllık otsu bir bitki olarak biliniyor. Uzunluğu 70-90 santimetreye kadar çıkan bitki, çok dallanan kökleri ile kendi familyasındaki bitkilerden ayrılıyor. Çiçekleri umbella olup, dalların ucunda bulunuyor. Sarı renkli çiçeklerde 5 adet taç yaprağı, 5 adet çanak ve üç demet şeklinde erkek organlar (stamenler) bulunur. Sarıkantaronbitkisindeki etken maddenin yaklaşık % 90’ı çiçek bölümündedir. Bunun için tamamlayıcı tıp alanında bitkinin çiçek bölümü kullanılıyor.
Sarıkantaronnerede yetişir?
Türkiye’de 96, dünyada 400 ve Avrupa’da 10 türü olan sarıkantaron Asya, Avrupa, Avustralya ve Amerika kıtasının bir bölümünde yetişiyor. Türkiye’de ise başta Ege Bölgesi ve Akdeniz olmak üzere iç bölgelerde de yetişiyor. Dünyadaki sarıkantarontürünün 46’sı yetiştiği bölgeniniklimsel veya bölgenin yapısına göre şekilleniyor. Yani endemik olan sarıkantaron,Batı Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da kendiliğinden yetişebiliyor. Sarıkantaronbitkisi dünyanın ılıman ve tropikal bölgelerindeki yol kenarlarında, akarsu kenarlarında, kalkerli arazilerde, ormanlarda, bataklık ve sahillerde, kayalık bölgeler ile ekim yapılmamış arazilerde kendiliğinden yetişiyor.
Sarıkantaronyağı neye iyi gelir?
Yapılan araştırmalarda sarıkantaronyağının güneş yanıkları, yaralar, cilt üzerindeki yüzeysel morluklara iyi geldiği belirlenmiştir. Ayrıca ülser gibi mide-bağırsak sorunlarında da kullanılıyor. Naftodiantronlar (hiperisin) ve fluroglisinoller gibi antioksidan, antienflamatuar, antikanser ve antimikrobiyal içermesi nedeniyle sarıkantaronun yara iyileştirici ve ağrı kesici etkisi de bulunuyor.. Özellikle piyasada satılan preparatlarının ise siyatiğe ve zehirli hayvan ısırıklarına iyi geldiği söyleniyor. Tarihsel süreçte ise Eski Yunan ve Roma dönemlerine ait kaynaklarda sarıkantaron, akciğer, mide, bağırsak, böbrek ve idrar yollarının kronik hastalıklarında, gece idrarını kaçıran çocukların tedavisinde ve antimikrobiyel olarak kullanıldı. Özellikle yatalak hastalarda oluşan bası yaralarının tedavisinde etkili olduğu biliniyor. Antik çağlardan günümüze kadar sarıkantaron, nörolojik ve psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılıyor. Halk arasında baş ağrısı, hidrofobi, menopo, hipokondriyazis, nevralji, koksalji, tetani, paraliz ve spatik paraliz ile boyun tutulması, omurilik hastalıkları, spinal konvülziyon, spinal irritasyon gibi bazı nörolojik rahatsızlıklarda da kullanıldığı biliniyor. Türkiye’de ise çeşitli hastalıklara karşı etnomedikal kullanımı söz konusu olsa da ağır hastalıkların tedavisinde kullanılmaması gerekiyor.
Sarıkantaronyağı zayıflatır mı?
Sarıkantaronyağı kilo vermeye yardımcı oluyor, bunun için de idrar söktürücü özelliğinden faydalanılıyor. Her gün belirli miktarda kullanılması yeterli. Ancak uzun süreli kullanımının uygun olmadığı belirlendi. Bağırsak sorunlarına iyi gelen sarıkantaronyağı kabızlığın giderilmesinde etkili.
Sarıkantaronyağının faydaları nelerdir?
- Depresyona bağlı belirtilerin hafiflemesini sağlar. Hafif ve orta dereceli depresyon tedavileri için kullanılabiliyor.
- Kaygıyı azaltarak rahatlama sağlıyor. Vücudu gevşetici etkisi olduğu için kaygı belirtilerini azaltarak atakların önüne geçiyor.
- Menopoza bağlı belirtilerin azalmasını sağlıyor. Menopozun belirtilerinden olan sıcak basması sorununu ortadan kaldıran sarıkantaronyağı, bu dönemde ortaya çıkan duygu durumların düzeltilmesine yardımcı olabiliyor.
- Adet öncesi sendromu (PMS) sancılarını hafifletiyor ve kan sulandırma gibi yan etkiler göstermiyor.
- Mevsimsel duygu durum bozukluğu yaşayanların kaygısını azaltıyor.
- Sigara bırakma konusunda yardımcı bir bitki.
- Viral enfeksiyonların tedavisinde doğal bir ilaç olarak veriliyor.
- Cildin nemlendirilmesini sağlıyor ve cildi güneşin zararlı ışınlarından koruyor.
- Mide rahatsızlıklarında da kullanılıyor. Migren, baş ağrısı ve siyatiğe iyi geldiği düşünülüyor.
Sarıkantaronyağı ne sıklıkla kullanılır?
Sarıkantaronyağının tavsiye edilen maksimum kullanım sıklığı, günde bir kez olmalı.Kantaronyağı çok sık kullanıldığında, ciltteki yağ yani sebum dengesini bozabiliyor. Sebum ciltteki yağ bezleri tarafından salgılanan bir cilt sıvısıdır. Cilt ve saçlı derinin kuruyarak zarar görmemesini sağlayan sebum, derinin dış etkenlere karşı dayanıklılığını artırıyor. Cilt eğer hassas ve alerjik reaksiyonlara yatkınsa,kantaronyağı haftada 1-2 günden daha sık kullanılmamalı.
Sarıkantaronyağı içildiğinde nasıl bir etkisi gösterir?
Sarıkantaronyağı eğer içilecekse miktarın günde 1 çay kaşığını geçmemesi gerekir. Bu bir çay kaşığıkantaronyağı doğrudan içilebileceği gibi ılık suya da eklenerek tüketilebilir. Günde bir çay kaşığı içilen sarıkantaronyağının şişkinlik, kabızlık ve gaz sancıları ile mide rahatsızlıklarını önlediği, gastrite bağlı ağrıları azalttığı belirlenmiştir.Akne, egzama ve sivilcelerile hemoroid, boğaz, yutak, deri ve mukoza zarının iltihaplanmasına neden olan bakteriyel ve viral enfeksiyonların tedavisinde etkili olduğu düşünülüyor.
Sarıkantaronyağı vücutta nerelere sürülür?
Hücre yenileme özelliği sayesinde yüzdeki yara izlerinin ve sivilcelerin yok edilmesinde kullanılıyor. Özellikle yanık nedeniyle oluşan ağrı hissini çok hızlı bir şekilde azaltıyor. Aknelere karşı antibakteriyel özelliklere sahip olan sarıkantaronyağı sürülerek aknenin kuruması sağlanıyor. Temizlenmiş cilde sabah ve akşam sarıkantaronyağı sürülmeli ve bir süre sonra durulanmalı. Nemlendirici etkisi nedeniyle sarıkantaronyağı, cilde sürüldüğünde bir süre sonra cilt nefes almaya başlayacak ve daha parlak bir görünüme kavuşacaktır. Ancak çok fazla yan etkisi olmamasına rağmen çok yoğun kullanılması tavsiye edilmiyor. Geceleri yıkanarak temizlenmiş cilde pamukla ya da parmak uçları ile masaj yaparak sürülmesi gerekiyor.