Muristek
Kanser tedavisinde ketojenik diyete olan ilgi uzun yıllardır devam ediyor. Araştırmalar, karbonhidrattan fakir, proteinden yeterli ve yağdan zengin beslenmeyi vurgulayan ketojenik diyetin kanser tedavisinin başarısını olumlu etkilediğini gösteriyor. Ketojenik diyetin kanser tedavisine olan olumlu etkisi güncel tıp dünyasında kabul edilmiş olsa da, bu olumlu etkiyi vücutta hangi mekanizmalar üzerinden gösterdiği konusunda farklı fikirler var. Özellikle son yıllarda immünoterapide yapılan çalışmalar, ketojenik diyet sayesinde bağışıklık sisteminin kanserli hücreye olan atağının güçlendiğini gösteriyor. Bu konuda ketojenik diyet ve kanser tedavisindeki muhtemel faydalarını sevgili BP Klinik Diyetisyeni Sevgili Esin Başkaya’ya sordum.
*Bize kısaca ketojenik diyeti tanıtır mısın?
Ketojenik diyet, tüketilen karbonhidratın minimalize edildiği beslenme planıdır. Uygulamada temel olarak nişastasız sebzeler, sağlıklı yağlar ve kaliteli hayvan proteini üçlemesi yaparız. Bu doğrultuda tatlılar ve unlular, tahıllar, baklagiller, nişastalı kök sebzeler ve meyveler diyetten çıkarılır. Ketojenik diyet her ne kadar popüler kültürde kilo vermek için kullanılsa da klinikte kanser, Alzheimer’s ve epilepsi hastalarında kullanılan ve tedavi sürecini olumlu etkileyen, bilinçsizce yapılmaması gereken bir diyettir.
Diyetisyen Esin Başkaya
*Ketojenik diyetin kanser tedavisine olumlu etkisinde hangi mekanizmalar gösteriliyor?
Yakın tarihe kadar savunulan temel düşünce, kanser hücrelerinin glukoza olan bağımlılığı idi. Kanser hücreleri, hızlı büyüyebilmek için glukozu çok miktarda ve hızlı kullanmak zorunda. Hatta bu yüksek glukoz gereksinimi ve kullanımına onkolojide Warburg effect dendiğini biliyoruz. Kanserli hücrelerin aksine, sağlıklı hücreler ise yağı da en az glukoz kadar efektif olarak enerji ihtiyacını karşılamak için kullanabiliyor. Bu gerçek karşısında diyetteki glukoz mevcudiyetinin azaltılması, kanser hücrelerinin daha az yakıta sahip olması anlamına geliyor ve tedavinin başarısını arttırıyor.
“Şeker kanser yapmaz” diyen tüm meslektaşlarımıza rağmen biz BP Klinik’te, uzun süredir radyoterapi ve/veya kemoterapi alan hastalarımıza ketojenik diyet uyguluyor, tedavi sonrasındaki yaşamlarında da karbonhidratı azaltmalarını öneriyoruz. Son yıllarda yapılan araştırmalar ise bizim elimizi daha da güçlendirdi, çünkü, ketojenik diyetin kanser tedavisine olan olumlu etkisinde farklı bir mekanizmanın daha rol oynayabileceğini gösteriyor. Bu mekanizmada, ketojenik diyet immün sistemi hücrelerinin kanserli hücreleri tespit etmede başarısını arttırıyor. İmmunoterapide kullanılan immün kontrol noktası düzenleyici ilaçları ile benzer bir mekanizma bu.
*Ketojenik diyet ve immunoterapi mekanizmasını biraz daha detaylandırabilir misin?
Sağlık durumunda immün sistemi hücrelerinin kanserli hücreleri tespit edip öldürmesini bekleriz. Kanser gelişiminde ise bunun gerçekleşememesinin farklı sebepleri var. Bunlardan bir tanesi kanser hücrelerinin üzerindeki PD-L1 ligandı ve immün sistem hücreleri üzerindeki PD-1 reseptörü. PD-L1 ve PD-1 birbirine bağlandığında immün sistem hücreleri kanserli hücreyi tanıyamıyor ve dolayısıyla yok edemiyor. İmmunoterapide kullanılan immün kontrol noktası inhibitörleri PD-L1 ve PD-1’in birbirine bağlanmasını engelliyor, bu sayede immün sisteminin kanserli hücreleri tespit etmedeki başarısını arttırıyor ve vücut kanserli hücreleri kendi bağışıklık sistemi ile yok etmeye başlıyor.
Ketojenik diyetin de etkisi bu mekanizmaya çok benziyor. Araştırmalar, ketojenik diyetin tümör hücresindeki PD-L1 ligand aktivitesini azalttığını gösteriyor. Bu da tıpkı inhibitör ilaçların etkisi gibi immün sistem hücrelerinin kanserli hücreyi tanımasını kolaylaştırıyor ve bu sayede vücudun kendi bağışıklık mekanizmasının kanserli hücreyi öldürmesi bekleniyor. Burada altını çizdiğimiz nokta, ketojenik diyetin immunoterapi yerine geçebileceği değil, immunoterapiye çok iyi bir destekleyici olduğudur.
Ketojenik diyetin kanser tedavisine olumlu etkisinde elbette başka mekanizmaların da olabileceği unutulmamalı. Şuanlık fikir birliğinde olduğumuz nokta, ketojenik diyetin kanser tedavisine olan olumlu etkisidir. Araştırmalar geliştikçe bu etkisinin altında yatan farklı mekanizmaları keşfediyoruz. Buna rağmen immunoterapiyle olan bağlantısı son derece heyecanlandırıcı. Benzer araştırmaların devamını da merak ediyoruz.
Bilimin ışığında, sağlıklı kalın…