Muristek
Koronavirüsten bir türlü kurtulamadık. Risk gruplarında ölümler hâlâ yüksek. Kış yaklaşıyor. Bana bir şey olmaz demeden bireysel tedbirleri artırmamız lazım.
Sağlık Bakanlığı Toplum Bilimleri Kurulu üyesi olan Gazi üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan ile salgında son durumu, bitip bitmeyeceğini, sonbahar ve kışın neler yapılması gerektiğini ve kimlerin özellikle dikkat etmesi gerektiğini konuştuk.
İlhan yeni süreçte evde büyüklerle birlikte yaşayanların daha çok dikkatli olması gerektiğini belirterek, “koronavirüs salgını vakalardaki artış ve azalışlarla devam edecek gibi. Ölümlerin hep ileri yaşlarda olduğunu görüyoruz. Bu nedenle belli bir yaşın üstünü ve risk grubunu daha çok korumamız lazım” diyor. İlhan’ın mesajları şöyle:
ARTIŞ VE AZALIŞLARLA DEVAM EDECEK: Ülkemizde 17 milyon vaka oldu toplamda. Toplam vefat sayımız 100 binden fazla. Şu an geldiğimiz noktada Omicron, ba4-5 varyantları dünyada olduğu gibi ülkemizde de en hâkim varyantlar. Bu alt varyantın özelliği bulaştırıcılığının fazla olması öldürücülüğünün o denli yüksek olmaması. Eğer her şey bu şekilde giderse dünyada da gözüken o ki yine koronavirüs salgınının vakalardaki artış ve azalışlarla devam edeceği ve özellikle risk gruplarının korunması gerektiği.
RİSK GRUPLARI NE YAPMALI?: Risk grubu 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olanlar. Bu grup için en doğru önlemler aşı olmak ve kapalı yerlere gidilecekse oralarda maske takmak. Bu kadar insan hastalığı geçirince, aslında çok hızlı bir şekilde toplumsal bağışıklığa doğru yol aldığımızı söylemek mümkün. Ama toplumsal bağışıklığın bazı özellikleri var. Hastalığı geçirenler ve aşı olanlar 6 aydan sonra kendilerini koruyacak antikora sahip olmuyorlar. 6 ay geçince antikorlar ve koruma azalıyor. Toplumsal bağışıklığın zor bir hedef olduğunu da söyleyebiliriz.
KORONA BİTER Mİ?:
Şu anki öngörü eğer yeni bir varyant gelmezse bu şekilde devam ettiği sürece giderek daha azalarak devam edeceği yönünde. 2020’nin ortalarında gördüğümüz geçen yıl sonbaharda gördüğümüz bu yıl yılbaşından sonra gördüğümüz yüksek pikler gibi değil. Daha küçük pikler şeklinde devam edecek gibi.
ETKİSİ GRİP GİBİ Mİ OLACAK?: Gripte bu kadar vefat olmaz. Koronavirüste vefat sayısı fazla. Vefat edenlerin çoğunun 65 yaş üstü olan kronik hastalığı olan vatandaşlar olduğunu bilmemiz gerekiyor. Güz gelirken ne yapmak gerekir bu çok önemli. Şu anda bütün dünyada koronavirüsün yönetiminde benimsenen yaklaşım kişisel korunma önlemleri. Bu yüzden de kişilerin bireysel olarak kendilerine çok dikkat etmeleri gerekiyor.
SONBAHAR-KIŞ UYARILARI: Günlük vaka sayısı son bir ayda 60 binden 10 binlere geriledi. Ama 15 Eylülden sonra okulların açılması insanların şehirlere dönmesi üniversite öğrencilerinin gelmesi ve camların kapatılmasıyla birlikte, misafirliğe gidince balkonda açık alanda oturmak yerine toplu kalabalık alanlarda bir araya gelmeleriyle birlikte vaka sayılarında artış olabilir. Burada önemli olan risk grubunda olanları korumak.
BU SENE GRİP DE OLACAK: Grip sezonu eylül-ekimde açılacak. Özellikle risk grubunda 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olanların eğer hatırlatma dozlarını olmadılarsa, mutlaka bir doz hatırlatma dozu olmaları doğru tercihtir. İstediği aşıyı olabilir.
BÜYÜKLERİMİZİ KORUYALIM: Şu konu çok önemli; bir doz aşı olmakla birlikte özellikle kronik hastası olan büyüklerle yaşayanlar varsa annesi, babası, dedesi, ninesi. Daha dikkatli olması gerekiyor. Ben annemle birlikte yaşıyorum. Aşısını oldu ama benim daha dikkatli olmam gerekiyor. Çünkü o yakalanırsa risk ihtimali, etkilenme ihtimali daha yüksek benden. Böyle olan vatandaşlarımız için hem kendilerini hem toplumu korumak için kendilerinde belirti varsa, en doğrusu kendilerini karantinaya almaları. Büyüklerinin yanlarına çok yaklaşmamaları veya çalışıyorsa izin almaları lazım.
BİR DOZ AŞI DÖNEMİ:
Eylül-ekimde yeni döneme göre hazırlanmış grip aşıları çıkıyor. O zamanda grip aşısı olunursa riski atlatmak daha kolay olur. Çünkü ileri yaştaki insanlar akciğer kapasitesi sınırlı, kalp hastaları, diyabet hastası olanlar iki hastalığa yakalanırlarsa atlatmaları güç oluyor. Zatürre aşısını da hatırlatmak gerekiyor.
‘BANA BİR ŞEY OLMAZ’ DEMEYİN: Artık başkalarını hasta etmekten çekinmeliyiz. Çocuğumuz hasta ise okula göndermeyelim. Biz hastaysak işe gitmeyelim. Esnaf isek dükkâna gitmeyelim. Büyüklerimizin yanına gitmeyelim. Büyüklerimizi korumak önemli. Ama gençlerde ‘gezeyim tozayım bana bir şey olmaz’ dememeli. Çünkü bakıyorsunuz 30-40 yaşında hiçbir hastalığı olmayan birinde de virüs yükü fazla olursa çok ağırda geçirebiliyor. Vefat ihtimali artabiliyor.
Azala azala gideceğini bekliyoruz
İlhan’a ‘Bu işin sonu nereye gidecek?’ diye sorunca da şu yanıtı aldım: “. Koronavirüs şu 3 şeye bağlı: - Toplumların ve kişilerin bağışıklık durumuna (aşı) - Toplumların ve kişilerin kurallara uyma durumuna (maske havalandırma vb)- Virüsün kendisi (bulaştırıcılığı yüksek mi değil mi?) İlk ikisine müdahale şansımız var. Ama üçüncüsüne yok. Yılbaşından sonra çok daha düşük bulaştırıcılığa sahip öldürücü etkisi çok daha düşük bir varyantta türeyebilir. O yüzden azala azala gideceğini beklemek, insanların bunlarla yaşamaya alışması, önlemlerini alması ve hayata devam etmesi gerekiyor.”