Muristek
İşte COP27’de uzlaşı sağlanan konular, iklim mücadelesinde eksik kalan gündem maddeleri ve Zirve koridorlarından yansıyanlar...
COP27, “iklim tazminatı” konusunu gündeme getiren ilk taraflar toplantısı oldu. İklim krizinden en çok etkilenen ve kırılgan ülkeleri desteklemek için bir Kayıp ve Zarar Fonu üzerinde anlaşmaya varılarak, ilk defa böyle bir mekanizmanın adı bir COP belgesinde geçti.
Zirve koridorlarına, ABD ve AB’nin kayıp-zarar mekanizması finansmanına Çin’in de sorumlu olarak dahil olması için yaptığı sert müzakereler yansıdı. ABD ve AB, son dakikaya kadar Çin’i dahil etmeden böylesi bir tazminatı desteklemeyeceğini savundu.
Her ne kadar, karar metninde hangi ülkenin ne kadar finansman sağlayacağı ve kimlerin yararlanacağı netleşmese, Çin de uluslararası kamuoyuna böyle bir finansmana katılacağını açıklamasa da bu finansmana katılacağı bekleniyor. Nitekim Çin İklim Müzakerecisi XieZhenhua, gelişmekte olan ülkelerin gönüllü olarak finansal katkı yapması gerektiğini açıkladı.
Zirve’nin nihai metninde, gezegenin ısınmasını 1.5°C ile sınırlama hedefi “zorla da olsa” yer aldı.
Fosil yakıtların aşamalı olarak azaltılması konusunda herhangi bir taahhütte bulunulmadı, sonuç metninde de “tüm fosil yakıtlardan” çıkıştan bahsedilmedi. Ancak “verimsiz fosil yakıt sübvansiyonlarının verimli hale getirilmesi” çağrısı yer aldı.
Kömür kullanımının aşamalı olarak azaltılması konusu da müzakerelerin önemli bir maddesiydi. Nihai metinde, Glasgow Zirvesi’ndeki aynı tanım yenilendi.
COP27’nin tüm gündemi, Ukrayna’daki savaş, küresel enerji ve gıda krizi ile gelişmiş ülkelerdeki ekonomik resesyon şartları altında ilerledi. İklim Zirvesi Başkanlığını yürüten Mısır,’ın düzenlediği 6 “Üst Düzey” toplantıda bu konuların yanı sıra, su güvenliği, kırılgan toplumlar, fosil yakıtlardan çıkarak adil dönüşüm gibi başlıklar ele alındı.
COP27’nin ev sahibi ülkesi Mısır’daki insan hakları ihlalleri Zirve’den uluslararası medyaya yansıyan önemli bir gündem oldu.
İklim müzakerelerinde Mısır Başkanlığı’nın gayretlerinin yeterli olmadığı yorumları yapıldı, AB heyetleri de bunu zaman zaman açıkça dile getirdi. Özellikle müzakerelerdeki ilerlemenin yavaş olması, lojistik sıkıntılar ve bazı ülke heyetlerinin görüşlerinin ilgili metne yansıtılmadığı gibi şikayetler dile getirildi. ve nihai metne girmedİ.
Şarm el-Şeyh Uygulama Planı adlı nihai metinde, ilk defa iklim krizi karşısında “küresel finansal sistemin reforma ihtiyaç duyduğu” belirtildi ve finans kurumlarının küresel iklim aciliyeti doğrultusunda uygulamalarında reforma gitmesi çağrısı yapıldı.
Müzakereler sırasında Hindistan liderliğinde ve AB, ABD başta olmak üzere yaklaşık 80 ülke, “fosil yakıtlardan tamamen çıkma” çağrısı yaptı. Ancak bu çağrı karşılık bulmadı emisyonlarında 2019’a göre 2030 yılına kadar yüzde 43 oranında hızlı ve sürekli azaltım gerekliliği metinde yer aldı.
COP27, şu ana kadar gerçekleştirilen BM İklim Zirveleri içinde en çok katılım sağlanan ikinci zirve oldu. COP27 ilk defa bu kadar büyük bir kongre alanında yapıldı, toplantılara gidiş geliş oldukça uzun sürdü.
Ülkelerin, STK ve uluslararası örgütlerin pavilyonlarında çokça yerel ve kültürel etkinlikler dikkat çekti. Yerli halkların temsilcileri, panellerdeki konuşmaları ve protestolarıyla Zirve’de en dikkat çeken gruplar olurken, COP27’nin de gündemine girmeyi başardı.