Muristek
Belçika Başbakanı Alexandre de Croo, Haziran ayında, Fransa’nın dönem başkanlığını noktalayan Avrupa Birliği (AB) zirvesinde sadece kendi halkını değil, tüm AB ülkelerinin halklarını uyarmıştı “Zorlu bir kış geçirmeye hazırlanın!” diye. Nitekim Rusya-Ukrayna savaşından kaynaklanan akaryakıt fiyatlarındaki artışlar, sadece AB’yi değil, tüm dünyayı etkiledi. Emtia piyasalarında yaşanan ani yükseliş maalesef sürüyor. Düne kadar sadece petrol ve doğalgaz fiyatlarının pahalılığından şikâyet edilirken, Rusya’nın gaz arzının kademeli olarak düşürmesi ve AB’ye ülkelerinin sınırlı stratejik rezervleri nedeniyle, şimdilerde geleceğe de pek iyimser bakılamıyor. Nitekim sadece Belçika’da elektrik fiyatları üç kat, doğalgaz fiyatı da metreküp başına neredeyse 4 kat arttı, artmaya da devam edecek.
Bu çerçevede, Alexandre de Croo, tespitini yineleyerek, Belçika’da halkın yakıt tasarrufunu düşünmesi gerektiği uyarısında bulundu. Hükümet, halkın alım gücünü artırmaya yönelik önlemleri de yıl sonuna kadar uzattı ancak yeterli olur mu bilinmez. Keza Avrupa Komisyonu’nun Ekonomiden Sorumlu Üyesi Paolo Gentiloni, AB ülkelerinde büyüme öngörülerinin aşağı doğru revize edildiğini açıkladı. Buna göre 2022 yılında öngörülen büyüme oranı yüzde 2.7’ye düşürüldü. Ancak en büyük düşüşün, 2023’te yaşanması öngörülüyor. Avrupa Komisyonu’na göre, AB’nin 2023’teki büyüme hedefi yüzde 1.5’e revize edildi. Bunun yanı sıra emtia fiyatlarında yaşanan artıştan dolayı, enflasyonda da önemli artış yaşanacak. Avrupa Komisyonu, AB genelinde 2022’ye yönelik enflasyonun ortalama yüzde 8.3’e ulaşmasını öngörüyor. Rusya’nın kısmen de olsa gaz tedarikini azaltması veya tamamen kapatması halinde AB’nin resesyona düşmesi de kaçınılmaz olabilir.
Tedbirli olmak...
Ayrıca İtalya’daki siyasi çalkantının AB’yi etkileme olasılığı yok değil. İtalya’daki Milli Birlik hükümetinin önemli ortağı olan “5 Yıldız Partisi”nin Senato’da yapılan güven oylamasına katılmamasının ardından yaşanan hükümet bunalımı, Başbakan Mario Draghi’yi istifaya sürükledi. Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella ise Draghi’nin istifasını kabul etmedi. Ancak koalisyon ortakları arasında yaşanan ayaklanmanın ardından ufukta erken seçim görülebilir.
Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) Finli üyesi olan ve halen Finlandiya Merkez Bankası başkanlığı görevini üstlenen Olli Rehn de, bankanın önümüzdeki hafta faiz oranlarını çeyrek puan artıracağını, Eylül ayında da 50 puan artırmayı hedeflediğini açıkladı. Bir başka deyişle, İtalya gibi yüklü kamu borcu olan AB’nin güney ülkeleri bu faiz artışından etkilenecek.
Rusya-Ukrayna savaşı, akaryakıt sorunu, hayat pahalılığı, enflasyon ve siyasi kriz derken, Belçika Başbakanı Alexandre De Croo’nun zorlu kış uyarısı da yanlış değil. Tedbiri elden bırakmamak gerekiyor. Ancak zaten bıçağın kemiğe dayandığı bir dönemde, imkanları kısıtlı olan halk daha ne kadar tasarrufta bulunabilecek bilinmez. Kışın zorlu geçeceği kesin.
Ukrayna’daki askeri malzeme kaygılandırıyor
Avrupa ve NATO ülkeleri, Ukrayna’ya verdikleri silahların akıbetinden kaygı duymaya başladı. Aslında bu kaygı yeni değil, zira Mart ayından itibaren, Ukrayna’ya yapılan mühimmat yığınağına yönelik NATO koridorlarında Ukrayna’da bir “Balkanlaşma” süreci yaşanabileceğinden kaygıyla bahsediliyordu.
İngiliz Financial Times gazetesine konuşan AB ve NATO üyesi ülkelerin güvenlik yetkilileri, Batı ülkelerinin Ukrayna’ya verdikleri silahların kaçakçıların eline ve dolayısıyla da karaborsaya düşmesinden endişe duyduklarını, bu yüzden silahların kayıt altına alınıp izlenmesi gerektiğini savundu. Ukrayna Savunma Bakanı Oleksii Rezniko da, Batı ülkelerinin Ukrayna’ya 10 milyar dolar değerinde silah verdiğini, bu silahların da Rusya’ya karşı mücadele amacıyla kullanıldığını hatırlattı. Rezniko, ellerinde bulunan silahları karaborsada satmanın, Ukrayna’nın yararına olmayacağını ifade etti.
Ancak Ukrayna Savunma Bakanı, silahların akibetini izleme konusundaki zorlukları kabul etmiyor değil. Nitekim silahların izlenmesi için NATO yazılımlarına daha fazla ihtiyaç duyduğunu dile getiren Rezniko, NATO’ya üyesi ülkelerin temsilcilerinin Ukrayna’da silahların kullanımını izlemesi önerisinde bulundu. Kuşkusuz öneri çekici gelebilir ancak NATO’dan herhangi bir askeri temsilcinin silahları izleme gerekçesiyle Ukrayna’ya ayak basması, Moskova’ya altın fırsat da yaratabilir. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’in özel danışmanı da, Batı ülkelerinin Ukrayna’ya verdikleri silahları izlemek üzere olağanüstü bir komite kurma kararı aldı.
Sancılı geçecek
Muharebe alanında silahları izleme süreci son derece zor. Lojistik açıdan çok gelişmiş imkanlara sahip ABD bile, bu hususta zorlanıyor. Afganistan, Irak ve Suriye örneğinde görüldüğü üzere... NATO standartlarında bir silahın, NATO karşıtlarının eline geçip, İttifak’ın aleyhine kullanılması ihtimali yok değil. Ancak Ukrayna’da savaş sonrası sürecin de çok sancılı geçeceği kesin. Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenen Ukrayna savaş suçları konferansında AB, ABD ve Kanada dahil 45 ülke, Ukrayna’da yaşanan savaş suçları konusunda ortak toplamayı kararlaştırdı. Ayrıca Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin başsavcısına destek olmak amacıyla da, 20 milyon dolar kaynak ayırma taahhüdünde bulundu. Bu sayede başsavcı, 45 ülke tarafından bir havuzda toplanacak deliller üzerinde çalışabilecek.
Rusya-Ukrayna savaşı bitmedi ancak şimdiden savaş sonrası dönem hem hukuki açıdan hem de güvenlik açısından tasarlanmaya başlanıyor. Ukrayna AB’ye üye olur mu bilinmez, hatta öngörülebilir bir gelecekte üye olması da pek mümkün görünmüyor. Ancak Batı Avrupa’nın istikrar ve güven içinde yaşamını sürdürebilmesi için bu sürece yatırım yapmaya devam etmekte fayda var. Zira AB ve Avrupa kıtasının huzuru, barışı ve savaşın sıçramaması için harcanacak paraya, sağlanacak insan kaynaklarına ve zamana değer.