Muristek
Enerji Bakanı Dönmez’in talimatıyla hayata geçirilen çiftçinin günlük ihtiyaçlarını giderecek mikro enerji projelerini yerinde gördüm: Çiftliklerde doğal gaz üretimi, sulamada yenilenebilir enerji kullanımı, taşınabilir HES, parkta yürüyerek elektrik üretme.
Karadeniz’deki dev doğal gaz projesinde sona yaklaşan Türkiye mikro projelerle de kırsal bölgelerdeki başta çiftçiler olmak vatandaşın günlük enerji ihtiyaçlarını giderecek çalışmalara imza atıyor. Bunlardan biri de hayvansal atıklardan doğal gaz üretimi. 1-3 ineği olan çiftçilerin 1 günlük ocak ihtiyacını karşılayacak doğal gaz üretebilmelerine yönelik proje başlatılmış. 17 şehre pilot çalışma olarak gönderilen proje, kırsal kesimde gaza ulaşamayan çiftçilerin yüzünü güldürmüş ve 1 ayda 1 büyük tüp kadar gaz üretimi sağlanmış.
Mikro ürünlerle, çözümler
Evde doğal gaz üretilir mi? Elektriğin olmadığı tarlalarda tarımsal sulama nasıl yapılacak? Küçük ölçekli olarak elektrik üretmede yeni projeler var mı? Bu soruların yanıtlarını geçen hafta Enerji Bakanlığı’na bağlı TEMSAN’ı ziyaret ederek gördüm. Enerji Bakanı Fatih Dönmez’in talimatı ile hayata geçirilen çiftçinin günlük ihtiyaçlarını giderecek mikro enerji projeleri başlatılmış. Türkiye Elektromekanik Sanayi AŞ. (TEMSAN) adeta mikro enerjinin ARGE üs merkezi gibi. TEMSAN kamu kurumları arasında ‘Tasarım Merkezi’ unvanını ilk alan ARGE merkezi. Genel Müdür Fatih Öztürk yeşil ve taşınabilir enerji üzerinde çalıştıklarını belirterek, “mikro ürünlerle makro çözümler buluyoruz” diyor.
Yeşil ve taşınabilir enerji
İncelediğim diğer bir proje ise MOBİTEM. Yani seyyar enerji üretim tesisi. Arabanın arkasına takılıp çekilebiliyor. Bu da elektriğe ulaşımın kısıtlı olduğu kırsal alanlarda kullanım için düşünülmüş. Yerli güneş panellerinin, yerli ekipmanların kullanıldığı bu sistem ile çiftçi güneşten ihtiyacı olan elektriği üretip tarlasını rahatlıkla sulayabilir. Bunun kurulu gücü 2,1 kilovatsaat. Bunu ve büyük modelini Genel Müdür Öztürk ile inceledik. MOBİTEM PRO’nun kurulu gücü de ortalama
7 kilovatsaat. Öztürk bununla sulamanın yanı sıra bir çiftlik evinin bütün elektrik ihtiyacının da karşılanabileceğini söylüyor.
Taşınabilir hes’ler
TEMSAN’daki turumda mikro HES’ler olan mini hidroelektrik santralleri de gördüm. Türkiye’nin hemen her bölgesinde gördüğümüz o devasa HES’leri TEMSAN adeta bavula sığdırmış. Hatta biri sırt çantası büyüklüğünde. Bunlarda da elektriğe ulaşımın zor olduğu yerlerde kullanım için oldukça uygun.
Biraz da yürüyelim
Millet bahçelerine konulmak üzere geliştirilen bir diğer cihaz ise BASTEM.
Burada da yürüdükçe elektrik üretiliyor.
Şu an için prototip üretimi tamam. Biz de üzerinde yürüdük ve sistemi gördük. Devamlı yürüme halinde 1 günde 1 aküyü dolduruyormuş. Parklarda çocuklara oyunlarla elektrik üretimi de gösterilecek proje ile. Devamlı yüründüğü taktirde bir parkın 1 günlük aydınlatmasını da sağlayabilecekmiş.
Hayvan atığından gaz ve elektrik
İlk gördüğüm proje BİOTEM oldu. Yüzde 86 yerlilik oranı sahip bu cihaz yerli mühendislerin ürünü. Ürün hayvansal atıklardan gaz üretiyor. Peki nasıl? Özellikle kırsal yerleşim yerlerinde 1-3 arası büyükbaş hayvana sahip bir çiftçi, bu cihazın içine atıkları koyuyor. Günlük 20 litre atık ile 1 metreküp gaz üretiyor. Bu da bir hanenin günlük 3 öğün yemek pişirebileceği bir miktar. 1 ayda 12 kg mutfak tüpüne eşdeğer gaz üretimi yapılabilir.
Genel Müdür Öztürk deneme amaçlı 17 ile yaptıkları projeyi gönderdiklerini belirterek, “kırsal kesimde tüplere ulaşamayan çiftçilerimiz için çok önemli bir çalışma. Köylüler çok beğendi ve olumlu dönüşler aldık. 1-3 ineğinden çıkan hayvansal atıklarla çaylarını demliyorlar, yemeklerini pişiriyorlar. 1 büyük tüp kadar ayda gaz ürettiler. Uzaktan izleme sistemi de kurduk. Üretilen gazın kalitesini ve ne kadar ürettiğini ölçüyoruz. Bu da bize bilimsel bir data oluşturuyor” diyor.
Akıllı şehirmobilyası
Bu cihaz ile elektrik de ürettiklerini dile getiren Öztürk, “atık gübresi de çok kaliteli. Çevre dostu bir ürün. Köylü için pratik bir ürün ortaya koyduk. Ben bunlara akıllı şehir mobilyası diyorum. Özellikle cihazımıza Afrika’dan da büyük talep var. Çad istiyor” diyor. Bu cihazın Bakan Dönmez’in hayali olduğunu da öğreniyorum turumda. Cihazın maliyeti de fazla değil ve yakında seri üretime geçecek.