Muristek
Graf von Faber-Castell’in yeni başyapıtı, ilhamını Aztek uygarlığından alıyor ve sadece bir kalem ile bir uygarlığı tanıtmanın mümkün olduğunu gösteriyor.
Kalem meraklılarıyla bitmeyen sohbetler sırasında ne zaman biri Faber-Castell dese sözlerin derinleştiğini artık başka bir yere geldiğimizi anlıyorum. Hem saygınlığı hem de kullanıcısını hiç üzmeyen, hep sevindiren kalemleriyle Faber-Castell’in gönlümde ayrı bir yeri var. Elbette Faber-Castell deyince Adel Kalemcilik’i de anmak gerekir. Bu iki marka çocukluğumda da ilkgençliğimde de hep yanımda oldular ve bana eşlik ettiler. Şimdi 50 yaşını geçtiğim günlerdeyim ve kalemliğimde hem kurşunkalemleri hem de pürüzsüz uçlarıyla (mesela Hexo tasarımıyla da çok etkileyici) iyi hissettiren dolmakalemleriyle yine kadim bir dost gibi yanımda.
Bilindiği gibi dünyanın halen üretime devam eden en eski yazım gereçleri üreticisi Faber-Castell 1761’de kuruldu, 1800’lerde ise kurşunkalem üretiminde söz sahibiydi. O dönemlere kurşunkalemler gerekli ama değerli görülmediği için üzerine markayı belirten bir ibare veya sembol konmuyordu. Bu durumu değiştiren Baron Lothar von Faber oldu, kendisi kurşunkalemi dünyanın ilk markalı yazım gereci haline getirdi.
Lüks yazım gereci
Zengin bilgi birikimine ve 260 yılı aşan köklü bir tarihi olan Faber-Castell firması Graf von Faber-Castell markası altında 1993’ten beri lüks yazım gereçleri de üretiyor. Marka 2003’ten itibaren her yıl özel bir temaya sahip sınırlı sayıda üst düzey başyapıtlar çıkarıyor. “Yılın Kalemi” serisinde bugüne kadar yılan ağacı, taşlaşmış ağaç, meşe, beyaz ceviz ağacı gibi değerli ahşaptan, Şam çeliği gibi özellikli metallerden, yeşim ve kehribar gibi tarihi özelliğe sahip taşların ustaca kullanıldığı zanaatkârlık şaheseri el yapımı kalemler görüldü.
Bu kalemler içinde bence en şaşırtıcı ve unutulmaz olanı at yelesinden örgü gövdesi olan 2009 yılı kalemiydi. Platin üzerine örgü gövde, Almanya’da at kuyruğu ve yelesinden dokuma yapabilen tek kişiye yaptırılmıştı. Örgü desenin her santimetre karesi için 70 kıl tek tek ve sıkı bir şekilde örülmüş. Uzun zaman alan bu işlemde her bir kuyruk ve yele açıktan koyuya olmak üzere kalemin platin kaplama parçalarıyla kontrast oluşturan dalgalı bir desen oluşturmuş.
Aztekler insanlık tarihinin en karmaşık yazı sistemlerinden birini kullandılar. Dilbilimciler uzun yıllar Azteklerin bir tür simge-yazı (piktogram) kullandığını düşünüyorlardı fakat yakın tarihte yapılan araştırmalar Aztek hiyerogliflerinin hece tabanlı olduğu ve aynı zamanda ideogram (fikir yazısı) özelliklerini de taşıdığını ortaya çıkardı. Ne yazık ki İspanyol işgali sırasında yazılı eserlerin hemen hepsi yok edildi. Günümüze kadar gelebilen Aztek yazılı eserleri ise İspanyol hakimiyeti döneminden kalmıştır.
“2022 Yılın Kalemi” Aztekler’in tutacak (Reha Akşener arkadaşıma göre tutmaç) kısmı volkanik bir cam olan ve lav hızla soğuduğu sırada oluşan obsidiyenden yapılmış. Aztek halkı bu maddeden kılıçlar, mızrak ve ok uçları yaptılar. Günlük yaşamda ise ayna olarak da kullandılar manevi bir güç verdiğine de inandılar.
Aztek mitolojisinde Quetzalcōātl (tüylü yılan) insanlığın yaratılmasında yer aldığı düşünülen bir varlık. Kalemin gövdesinin arka ucunda yer alan kurukafa gravürlü turkuaz disk bu ölüler tanrısını ve onunla ilişkilendirilen gücü simgeliyor. Nadir bulunan turkuvaz taşı da Azteklerin en sevdiği değerli taşlardan biriydi.
Kartal simgesi var
Elmas benzeri karbon kaplamaya sahip kömür grisi kalemin gövdesinde de birçok kurukafa figürü var. Çünkü Aztekler, iskeletleri doğurganlığın, sağlığın ve çoğalmanın bir simgesi olarak görüyorlardı. Süslü kafatasları bu inanışın canlı bir parçası olarak günümüz Meksika kültüründe halen yaşıyor ve özellikle Ölüler Günü’nde önemli bir rol oynuyor.
Bir kehanete göre Huītzilōpōchtli isimli tanrı, Azteklerin bir kartalın üzerinde yılan yediği dikenli bir kaktüsün bulunduğu yere yerleşmeleri gerektiğini buyurmuş. Aztekler de 14. yüzyılın başında Texcoco gölü civarında (Meksiko) kehanette sözü edilen olayı görmüş ve oraya yerleşmiş. Bu nedenle kalemin kapağı, kaktüsü simgeleyen yivli bir yapıda tasarlanmış. Kapağın tepesindeki turkuvaz diske bir kartal simgesi oyulmuş.
“2022 Yılın Kalemi: Aztekler” sıra numaralı (375 dolmakalem ve 125 tükenmezkalem) ve limitli sayıda ahşap zarif bir kutuda satışa sunuluyor. Her kalem Faber-Castell ailesinin 9. kuşağının temsilcisi Kont Charles von Faber-Castell imzalı bir sertifikaya sahip.